Η ανάπτυξη της γλώσσας είναι μια διαδικασία που ξεκινάει από νωρίς στη ζωή του ανθρώπου. Τα παιδιά αναπτύσσουν το λόγο και την ομιλία τους με ένα δικό τους, ξεχωριστό τρόπο. Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια τυπικά ορόσημα και στάδια γλωσσικής εξέλιξης για κάθε ηλικία.
0-12 μηνών
Το παιδί πρέπει να αντιδρά στους ήχους, να κοιτάει ή να στρέφει το κεφάλι του προς την πηγή τους, να αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του, να χαμογελάει όταν του μιλούν, να ανταποκρίνεται όταν ακούει το όνομα του, να μιμείται, να κατανοεί απλές οδηγίες, Να χρησιμοποιεί νοήματα για να εκφραστεί όπως «γειά», παλαμάκια, «όχι» (με το κεφάλι) και να λέει λίγες λεξούλες όπως (π.χ μάμα, μπαμπά, μπάλα, γάλα).
1-2 ετών
Το παιδί πρέπει να κατανοεί και να εκτελεί απλές οδηγίες. Να καταλαβαίνει απλές προτάσεις και να ονομάζει οικεία αντικείμενα. Το λεξιλόγιο του πρέπει να είναι εμπλουτισμένο με 20-50 λέξεις (18 μηνών) και 100-200 λέξεις (στα 2 του χρόνια). Επίσης να λέει το όνομα του, να κάνει ερωτήσεις και να φτιάχνει απλές προτάσεις.
2-3 ετών
Το παιδί πρέπει να χρησιμοποιεί περίπου 300-400 λέξεις, να κάνει ερωτήσεις του τύπου (Τι; Πού; Γιατί), να απαντάει σε ερωτήσεις, να χρησιμοποιεί προτάσεις 3 λέξεων, να καταλαβαίνει απλές ιστορίες, να παρακολουθεί ένα διάλογο, να χρησιμοποιεί τον πληθυντικό αριθμό και τις προθέσεις.
3-4 ετών
Το παιδί πλέον πρέπει να απαντά σε πολλά είδη ερωτήσεων, να μπορεί να διηγείται μια ιστορία ή τις εμπειρίες του. Να γίνεται κατανοητό και από ανθρώπους που δεν βρίσκονται στο καθημερινό περιβάλλον. Πρέπει να χρησιμοποιεί μέχρι και 500 λέξεις και να αρθρώνει σωστά όλους τους ήχους εκτός από τα “ρ, λ, σ, ξ, ψ” και φωνητικά συμπλέγματα.
4-5 ετών
Το παιδί πρέπει να σχηματίζει μεγαλύτερες και πιο σύνθετες προτάσεις. Πρέπει να αρθρώνει όλους τους ήχους σωστά, ίσως εκτός από «ρ» και μερικά φωνητικά συμπλέγματα. Το λεξιλόγιο του πρέπει να φτάνει στις 1000 λέξεις. Το παιδί σε αυτή την ηλικία αρχίζει να μετράει, να αναγνωρίζει τα γράμματα και τους ήχους στους οποίους αντιστοιχούν και να χωρίζεις τις λέξεις σε συλλαβές.
5- 6 ετών
Το παιδί σε αυτή την ηλικία αρθρώνει όλα τα φωνήματα και τα φωνητικά πλέγματα. Μπορεί να προφέρει πολυσύλλαβες λέξεις. Να αφηγείται με άνεση μια ιστορία ή και τις δικές του εμπειρίες χρησιμοποιώντας σωστά όλους τους κανόνες γραμματικής -συντακτικής. Πλέον το παιδί πρέπει να είναι έτοιμο όχι μόνο στην προφορική επικοινωνία αλλά και στην γραπτή.
Η αξιολόγηση και τα προγράμματα θεραπείας, είναι πολύ σημαντικό να πραγματοποιούνται πριν το έκτο έτος του παιδιού. Εάν η αντιμετώπιση δεν είναι έγκαιρη, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες οι δυσκολίες Λόγου- Ομιλίας, να εξελιχτούν σε μαθησιακές δυσκολίες με την ένταξη του παιδιού στο Δημοτικό Σχολείο.
Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση από λογοπαθολόγο-λογοθεραπευτή θα βοηθήσουν στη σωστή ανάπτυξη του λόγου, της ομιλίας και της αντίληψης του παιδιού.
*Ελένη Μουγιάρη ,Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια Bsc-MSc
Μέλος του Συλλόγου Εγγεγραμμένων Λογοπαθολόγων Κύπρου (ΣΥΕΛΚ) , τηλ:99768673