Η Δυσλεξία είναι μια νευρολογική δυσλειτουργία (δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος) και συχνά έχει κληρονομική βάση, η οποία συνδέεται με την κατάκτηση και την επεξεργασία της γλώσσας.
Διαφέροντας ως προς τον βαθμό σοβαρότητας, εκδηλώνεται ως δυσκολία στην πρόσληψη και έκφραση της γλώσσας, συμπεριλαμβανομένης και της φωνολογικής επεξεργασίας.
Η δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία, κατά την οποία καθυστερεί ή εμποδίζεται η εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης από παιδιά που έχουν όλες τις ικανότητες και δυνατότητες για τις εργασίες αυτές.
Είναι δηλαδή παιδιά με νοημοσύνη, χωρίς προβλήματα στην όραση ή στην ακοή. Τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάζουν πολλούς τομείς της μάθησης και της εκπαίδευσης.
Περιγράφεται ως ειδική δυσκολία στην ανάγνωση, στην ορθογραφία και στη γραπτή γλώσσα.
Μπορεί ακόμα να εμπλέκονται και ο χειρισμός των αριθμών και των μουσικών σημείων, οι κινητικές λειτουργίες και οι οργανωτικές δεξιότητες.
Η δυσλεξία δεν είναι αποτέλεσμα της έλλειψης κινήτρων, αισθητηριακής βλάβης, ανεπάρκειας σε μορφωτικές ή περιβαλλοντικές ευκαιρίες, ή άλλες περιορισμένες συνθήκες, αλλά μπορεί να εμφανιστεί μαζί με αυτές τις συνθήκες.
Παρόλο που η δυσλεξία διαρκεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, τα άτομα με δυσλεξία συχνά ανταποκρίνονται με επιτυχία στην έγκαιρη και κατάλληλη παρέμβαση.
Ο δυσλεξικός μαθητής συνήθως
- Έχει μέση μέχρι πολύ υψηλή νοημοσύνη, που χαρακτηρίζει όλες τις πλευρές της καθημερινής του ζωής.
- Σύμφωνα με τη συμπεριφορά του στο σχολείο και στο σπίτι, δείχνει πως είναι πολύ πιο έξυπνος και δημιουργικός από ο, τι φανερώνει η επίδοσή του στην ανάγνωση, τη γραφή και μερικές φορές την αριθμητική.
- Είναι συνήθως το παρεξηγημένο παιδί, που χαρακτηρίζεται συχνά ως τεμπέλικο, ανυπάκουο, αδιάφορο για σχολική μάθηση και ίσως ως «επαναστάτης» της τάξης.
Ενδείξεις της δυσλεξίας
- Δυσκολίες στον γραπτό λόγο.
- Αντιστροφές γραμμάτων - αριθμών (ε αντί για 3).
- Αντιμεταθέσεις ή παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων (ή συλλαβών) στην ίδια λέξη (λομηι ή λο ή μηλολο αντί για μήλο).
- Καθρεπτική ανάγνωση ή γραφή (εμ αντί με).
- Δυσκολίες στην ορθογραφία.
- Αργοπορία στην εκμάθηση της ανάγνωσης.
- Δυσκολίες στα μαθηματικά, ειδικά στην αφομοίωση συμβόλων και μορφών, όπως οι πίνακες πολλαπλασιασμού.
- Δυσκολία στο να μάθουν σειρές ονομάτων (π. χ. ημέρες της εβδομάδας, μήνες του χρόνου).
- Δυσκολεύονται να αντιγράψουν από τον πίνακα ή από σημειώσεις.
- Δυσκολίες στη βραχύχρονη μνήμη.
- Δυσκολίες στην παρακολούθηση οδηγιών και αλληλουχιών.
- Δυσκολία στην κατανόηση γραπτών κειμένων.
- Δυσκολίες στον προφορικό λόγο.
- Δυσκολία στον χωροχρονικό προσανατολισμό, τη διάκριση δεξί-αριστερό.
Οι δυσκολίες αυτές, ποιοτικά και ποσοτικά, ποικίλουν από άτομο σε άτομο με τα συμπτώματα να διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία του.
Πρόληψη - αντιμετώπιση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών - δυσλεξίας και ο ρόλος του λογοθεραπευτή
Είναι πλέον εξακριβωμένο ότι τα παιδιά με δυσκολίες λόγου και ομιλίας βρίσκονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών.
Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας τα συμπτώματα δεν είναι εμφανή, κάνουν την εμφάνισή τους με τη φοίτηση στο Δημοτικό σχολείο.
Αρκετές φορές οι γονείς εσφαλμένα εφησυχάζονται ότι το παιδί θα ξεπεράσει μόνο του τις όποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει στην ομιλία του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παγίωση της διαταραχής και συχνά επιφέρει απογοητευτικά αποτελέσματα όταν το παιδί μεταβεί στο Δημοτικό.
Για αυτό κρίνεται αναγκαία η έγκαιρη πρόληψη και αποκατάσταση των διαταραχών λόγου και ομιλίας, πριν το Δημοτικό σχολείο προκειμένου να επιτευχθεί η σωστή αποκωδικοποίηση των φωνημάτων, τόσο σε ακουστικό όσο και σε οπτικό επίπεδο.
Ο ρόλος του Λογοπαθολόγου έγκειται στην αξιολόγηση του παιδιού προσχολικής ηλικίας και στην κατάρτιση προγράμματος έγκαιρης αποκατάστασης της διαταραχής του λόγου, προκειμένου να το προετοιμάσει σωστά στις δραστηριότητες της γραφής και της ανάγνωσης στο δημοτικό.
Έτσι, ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες για χαμηλές επιδόσεις στο σχολικό περιβάλλον, καθώς και η αίσθηση χαμηλής αυτοεκτίμησης που συχνά βιώνουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.
Στον τομέα της αξιολόγησης για ανίχνευση ύπαρξης Ε.Μ.Δ( ειδικών μαθησιακών δυσκολιών) αλλά και την αντιμετώπιση τους, ο λογοπαθολόγος λειτουργεί ως μέλος μιας διεπιστημονικής ομάδας, στην οποία εκτός από τον ίδιο συμμετέχουν παιδοψυχίατρος, ψυχολόγος, εργοθεραπευτής , ειδικός παιδαγωγός και άλλες ιατρικές ειδικότητες, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι όποιες δυσκολίες του παιδιού.
Σημαντική είναι επίσης η συνεργασία με τον δάσκαλο και το σχολείο.
Με αυτό τον τρόπο θα εφαρμοστεί μια ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του προβλήματος, το παιδί θα έχει ανατροφοδότηση από όλους εκείνους που ασχολούνται με τη μαθησιακή του εξέλιξή, θα ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση του και θα αρχίσει να του αρέσει το σχολείο εφόσον οι αποτυχίες θα έχουν πλέον ελαχιστοποιηθεί.
*Ελένη Μουγιάρη
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια Bsc-MSc
Μέλος του Συλλόγου Εγγεγραμμένων Λογοπαθολόγων Κύπρου (ΣΥΕΛΚ).
eleni_mougiari@hotmail. Τηλ:99768673