Ο βήχας είναι ένα σημαντικό αντανακλαστικό που βοηθά τον ανθρώπινο οργανισμό να ‘καθαρίσει’ τους αεραγωγούς του (το σύνολο των βρόγχων που οδηγούν στους πνεύμονες).
Είναι χρήσιμος ώστε να βοηθά τους ανθρώπους να προφυλάσσονται από τυχόν ακούσια είσοδο αντικειμένων εντός των αεραγωγών και κατ᾽επέκταση εντός των πνευμόνων, κάτι που θα είχε πολύ σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην υγεία.
Είναι φυσιολογικό για ένα άτομο να έχει βήχα σε αραιά χρονικά διαστήματα, εντούτοις αρκετές φορές, ο χρόνιος βήχας κρύβει μία σοβαρή κατάσταση ή ασθένεια.
Με τον όρο ᾽ξηρός βήχας᾽, εννοούμε το βήχα ο οποίος δεν συνοδεύεται από πτύελα (φλέγματα). Αντιθέτως, o ᾽παραγωγικός᾽ βήχας συνοδεύεται εξ᾽ορισμού από την παραγωγή πτυέλων.
Επίσης ο βήχας μπορεί να είναι ήπιος και να μην προκαλεί ιδιαίτερα προβλήματα, ή αντιθέτως να είναι τόσο σοβαρός σε σημείο που να προκαλεί διαταραχές στην αναπνοή.
Από ποιες αιτίες προκαλείται συνήθως ο βήχας;
Στους ενήλικες τα συχνότερα αίτια του βήχα είναι τα παρακάτω:
• Λοίμωξη του αναπνευστικού (π.χ. κοινό κρυολόγημα, πνευμονία κλπ)
• Οπισθορρινικές εκκρίσεις – Βλέννη από τη μύτη κατέρχεται προς το φάρυγγα. Η κατάσταση αυτή συνήθως συνοδεύει τα εξής:
1. Το κοινό κρυολόγημα
2. Αλλεργίες
3. Παραρρινοκολπίτιδα – Οι παραρρίνιοι κόλποι είναι κοιλότητες εντός των οστών του προσώπου που επικοινωνούν με τη μύτη.
• Πνευμονικές παθήσεις που προκαλούν δυσκολία στην αναπνοή , όπως το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ) – Η ΓΟΠ συμβαίνει όταν το οξύ που φυσιολογικά βρίσκεται στο στομάχι, παλινδρομεί προς τα πάνω προς τον οισοφάγο (ο σωλήνας ο οποίος μεσολαβεί μεταξύ του στόματος και του στομαχιού).
• Παρενέργειες αντιυπερτασικών φαρμάκων (αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτενσίνης – AMEA)
• Κάπνισμα
Πότε χρειάζεται να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας;
• Όταν αναπνέετε με δυσκολία ή έχετε θορυβώδη αναπνοή (συριγμός).
• Όταν έχετε πόνο στο στήθος ή πυρετό.
• Όταν με το βήχα αποβάλλετε αίμα, κίτρινα ή πράσινα φλέγματα.
• Όταν ο βήχας είναι τόσο επίμονος ώστε σας προκαλεί εμετό.
• Όταν ο βήχας σας χειροτερεύει ή επιμένει πάνω από 10 ημέρες.
• Όταν επιπλέον χάνετε βάρος παρά το ότι δεν προσπαθείτε γι᾽αυτό.
Θα χρειαστώ εξετάσεις για τη διερεύνηση του βήχα;
Ίσως. Για να διαπιστωθεί η αιτία του βήχα σας, ο γιατρός σας θα σας ερωτήσει κάποιες ερωτήσεις (ιστορικό) και θα σας εξετάσει κλινικά. Ανάλογα με τα συμπτώματα σας και άλλους παράγοντες , ο ιατρός σας ενδεχομένως να ζητήσει επιπλέον εξετάσεις .
Αυτές δυνατόν να περιλαμβάνουν τα εξής:
• Ακτινογραφία θώρακος
• Λειτουργικό έλεγχο του αναπνευστικού (φύσηγμα μέσα σε ένα ειδικό σωλήνα). Αυτά τα τεστ δείχνουν τη λειτουργία των πνευμόνων σας.
• Αλλεργικά δερματικά τεστ για να διαπιστωθούν τυχόν αλλεργίες που έχετε και δεν γνωρίζατε. Για αυτά τα δερματικά τεστ, ο γιατρός σας βάζει μία σταγόνα του πιθανού αλλεργιογόνου στο δέρμα σας και ακολούθως κάνει ένα ανεπαίσθητο τσίμπημα στο δέρμα σας. Ακολούθως θα παρακολουθήσει για τα επόμενα λεπτά το δέρμα σας για ενδεχόμενη υπέγερση – αντίδραση στο αλλεργιογόνο.
• Αξονική τομογραφία θώρακος και παραρρίνιων κόλπων. Η αξονική τομογραφία είναι μία απεικονιστική εξέταση με την οποία δημιουργούνται εικόνες από το εσωτερικό του σώματος.
• Εργαστηριακές εξετάσεις από τα πτύελα σας.
• Βρογχοσκόπηση – λαρυγγοσκόπηση. Με ένα λεπτό όργανο γίνεται επισκόπηση του λάρυγγα και των βρόγχων.
• Τεστ για έλεγχο για ΓΟΠ. Αυτά συνήθως περιλαμβάνουν τοποθέτηση ενός λεπτού οργάνου μέσω του στόματος προς τον οισοφάγο και το στομάχι.
Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω ο ίδιος για να απαλλαγώ από το βήχα;
Ναι, για να μείωσετε – απαλλαγείτε από το βήχα μπορείτε να κάνετα τα εξής:
• Κατανάλωση αρκετών υγρών
• Αντιβηχικό σιρόπι
• Διακοπή καπνίσματος
Εάν πάσχετε από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει για κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής σας οι οποίες μπορεί να μειώσουν τα συμπτώματα σας.
Πως θεραπεύεται ο βήχας;
Η θεραπεία εξαρτάται από την υποκείμενη αιτιολογία. Για παράδειγμα:
• Κάποιες λοιμώξεις θεραπεύονται με αντιβιοτικά. Εάν η λοίμωξη οφείλεται σε μικρόβιο, ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει αντιβιοτικά. Εάν η λοίμωξη οφείλεται σε κάποιο ιό (π.χ. κοινό κρυολόγημα), ο γιατρός σας δεν μπορεί να σας χορηγήσει αντιβιοτικά, διότι οι ιοί δεν καταπολεμούνται μέσω αντιβίωσης.
• Οι οπισθορινικές εκκρίσεις θεραπεύονται με διάφορα μέσα π.χ. χάπια από το στόμα ή ρινικά σπρέυ.
• Το άσθμα και η ΧΑΠ συνήθως θεραπεύονται με φάρμακα τα οποία ο ασθενής εισπνέει.
• Η ΓΟΠ μπορεί να θεραπευτεί με αγωγή η οποία μειώνει ή και εξουδετερώνει το οξύ στο στομάχι.
• Εάν πάσχετε από βήχα εξαιτίας κάποιου αντιυπερτασικού φαρμάκου, ο γιατρός σας μπορεί να σας αλλάξει την ήδη λαμβάνουσα φαρμακευτική σας αγωγή.
Αν η αιτία του βήχα δεν διευκρινιστεί, πιθανόν ο γιατρός σας να σας συνταγογραφήσει φάρμακα για να σας βοηθήσει να απαλλαγείτε από το βήχα, ή να μειωθεί η ένταση του. Εντούτοις ο γιατρός σας ενδεχομένως να προβεί σε αυτή την ενέργεια μόνο όταν τα προηγούμενα μέσα δεν έχουν ήδη βοηθήσει
* Δρ Αντρέας Ζαχαριάδης, Πνευμονολόγος, Ειδικός ΔιαταραχώνΎπνου, Senior Lecturer (Pulmonology)European University Cyprus
Πνευμονολογικό Κέντρο Λευκωσίας, τηλ: 22-355188