Ο θυροειδής αδένας είναι ένας από τους μεγαλύτερους ορμονικούς αδένες του σώματος και βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του λαιμού ακριβώς κάτω από το λάρυγγα.
Η λειτουργία του είναι να εκκρίνει τις θυροειδέις ορμόνες που ελέγχουν τον μεταβολισμό και συνεπώς τη λειτουργία ολών των οργάνων του σώματος.
Ο θεροειδής δε λειτουργεί ανεξέλεγκτα αλλά βρίσκεται κάτω από τον άμεσο έλεγχο ενός άλλου ορμονικού αδένα στο κεφάλι, την υπόφυση, έτσι υπάρχει μεγάλη ισορροπία στη λειτουργία του.
Οι παθήσεις του θυροειδούς αδένα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για 2 λόγους:
- Λόγω της συχνότητας του προβλήματος αφού ένα στα 5 άτομα του πληθυσμού είχαν ή θα έχουν κάποια πάθηση που σχετίζεται με τον θυροειδή.
- Διότι ορισμένες φορές η αντιμετώπιση αυτών των παθήσεων είναι προβληματικό.
Για κάποιο ανεξήγητο λόγο οι παθήσεις του θυροειδούς επηρεάζουν συνήθως γυναίκες.
Γενίκα οι παθήσεις του θυροειδούς χωρίζονται σε λειτουργικές και μορφολογικές. Οι λειτουργικές ανωμαλίες είναι ο υπερθυροειδισμός όταν ο αδένας υπερλειτουργεί και ο υποθυροειδισμός όταν ο αδένας υπολειτουργεί.
Αυτό επηρεάζει 2-3% του πληθυσμού και είναι 5 με 10 φορές πιο συχνός στις γυναίκες. Μπορεί να εμφανιστεί για πρώτη φορά σε όλες τις ηλικίες αλλα κυρίως στις ηλικίες 20 – 40 ετών.
Τα κλασικά συμπτωματα του υπερθυροειδισμού είναι το χάσιμο βάρους, η εφίδρωση και η δυσφορία στο ζεστό καιρό, η ταχυπαλμία νευρικότητα κουραση. Ορισμένες φορές υπάρχει και προεξοχή των ματιών από τις οφθαλμικές κογχες.
Η θεραπεία του είναι συνήθως με αντιθυροειδη χάπια που χορηγούνται για 1 με 2 χρόνια και αν αργότερα τα συμπτώματα επανέλθουν οι πιο ριζικοί τρόποι αντιμετώπισης του πρόβληματος είναι η χειρουργική αφαίρεση μέρους του θυροειδούς ή απονέκρωση μέρους του αδένα με τη χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου.
Αυτό εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες αλλά κυρίως στην ηλικία 40 – 60 χρονών. Είναι 5 φόρες πιο συχνός στις γυναίκες.
Τα συμπτώματα του είναι συχνά ύπουλα, έτσι που η διάγνωση να καθυστερήσει για χρόνια. Τα κλασικά συμπτώματα είναι η αύξηση του βάρους, η δυσφορία στον κρύο καιρό, η ξηράδα του δέρματος, η βραχνάδα της φωνής, η δυσκοιλιότητα, τα φουσκώματα γύρω από τα μάτια και τα δάκτυλα καθώς και έντονη κουράση.
Ορισμένες φορές ένα βρέφος μπορέι να γεννήθει με υποθυροειδισμό και αυτό ονομάζεται συγγενής υποθυροειδισμός. Η συχνότητα του είναι μια περίπτωση σε κάθε περίπου 300 γέννες.
Είναι σημαντικό να γίνει έγκαιρη διάγνωση για την αποφυγή πνευματικής καθυστέρησης. Ο υποθυροειδισμός πολύ εύκολα θεραπεύεται με την χορήγηση ενός χαπίου, τη θυροξίνη, που πρέπει ο ασθενής να παίρνει επί ζωής, αλλιώτικα τα συμπτώματα του θα επανέλθουν.
Η πιο συχνή μορφολογική πάθηση είναι η βρογχοκήλη η οποία είναι μια γενική μεγέθυνση του αδένα. Απλές βρογχοκήλες ονομάζονται αυτές στις οποίες ο αδένας εξακολουθεί να λειτουργεί φυσιολόγικα.
Πρίν χρόνια η συχνότητα της βρογχοκήλης έπαιρνε ενδημικές διαστάσεις κυρίως στις ορεινές περιοχές λόγω έλλειψης ιωδίου στη διατροφή. Τώρα όμως με τη σχετική αφθονία του ιωδίου στη τροφή μας οι απλές βρογχοκήλες εμφανίζονται σποραδικά συνήθως μετάτην εφηβία ή εγκυμοσύνη. Είναι εντελώς αθώα πάθηση που ορισμένες φορές υποχωρέι μόνη της.
Άλλες μορφολογικές ανωμαλίες του θυροειδούς περιλαμβάνουν τους όγκουςπου εμφανίζονται σε αυτό τον αδένα και που είναι γνωστοί σαν όζοι.
Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού θα παρουσιάσουν κάπιο όζο. Οι πλείστοι είναι καλοήθεις άλλα και αυτοί που είναι κακοήθεις είναι συχνά θεραπεύσιμοι.
Συνήθως οι όγκοι του θυροειδή που είναι ύποπτοι είναι αυτοί που αυξήθηκαν πρόσφατα σε μέγεθος ή που συνδέονται με βραχνάδα της φωνής ή λεμφατικό αδένα στο λαιμό καθώς επίσης αυτοί που εμφανίζονται στους άντρες.
Τέλος, μια άλλη σχετική συχνή αλλά ενοχλητική πάθηση του αδένα είναι η θυροειδίτιδα.
Αυτή οφέιλεται σε φλεγμονή του αδένα λόγω προσβολής από κάποιο ιό και εμφανίζεται συνήθως στην ηλικία των 20 με 50 ετών. Υπάρχει τρομερός πόνος στο λαιμό και ορισμένες φορές πυρετός και έντονη κούραση.
Αντιμετωπίζεται με απριρίνη στις ελαφρές περιπτώσεις και κορτιζόνη στις πιο σοβαρές μορφές. Είναι αθώα πάθηση με σχεδόν πάντα πλήρη ανάρρωση.
Η κληρονομικότητα παίζει κάποιο ρόλο σε ορισμένες παθήσεις του θυροειδή αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις αυτές εμφανίζονται σποραδικά δηλδή σε άτομα που κανένα μέλος της οικογένειας τους δεν έχει πρόβλημα με το θυροειδή αδένα.
* Κώστας Ν. Τουφεξής
Ενδοκρινολόγος –Διαβητολόγος-Παθολόγος,,
M.B.Ch.B., M.R.C.P., Dipl. Endo. (London University)