Στην κατηγορία αυτή, κατατάσσονται νόσοι άγνωστης αιτίας και αβέβαιης παθογένειας, συχνά με κληρονομικό χαρακτήρα, που χαρακτηρίζονται από χρόνια καταστροφή του νευρικού ιστού.
Έχουν αργή έναρξη, προοδευτική εξέλιξη και επηρεάζουν διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, άρα και περισσότερα από ένα συστήματα(κινητικό, αισθητικό, νευρικό, κτλ).
Στις περιπτώσεις αυτές προσβάλλονται πολλές από τις δραστηριότητες του σώματός, όπως η ισορροπία, η κίνηση, η ομιλία, η αναπνοή και η καρδιακή λειτουργία. Χωρίς να είναι ξεκάθαρο, φαίνεται πως οι ασθένειες αυτές είναι κληρονομικές.
Μέσα από έρευνες όμως, βρέθηκε πως κάποιες παθολογικές καταστάσεις όπως ο αλκοολισμός, ένας όγκος ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ευνοεί την εμφάνιση αυτών των ασθενειών . Άλλες αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν προσβολή του οργανισμού από τοξίνες, χημικά προϊόντα και ιούς.
Μερικές φορές η αιτία δεν είναι γνωστή.
Η ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ALZHEIMER
Η νόσος του Alzheimer (AD) είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας μεταξύ των ηλικιωμένων.
Η άνοια είναι μια εγκεφαλική διαταραχή που επηρεάζει σοβαρά την ικανότητα ενός ατόμου να πραγματοποιήσει τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Η ΑD αρχίζει σιγά-σιγά. Προσβάλλει πρώτα τα τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν την σκέψη, τη μνήμη και το λόγο.
Οι άνθρωποι με AD μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να θυμούνται πράγματα που συνέβησαν πρόσφατα ή τα ονόματα των ανθρώπων που γνωρίζουν.
Σε άτομα με AD με την πάροδο του χρόνου, τα συμπτώματα χειροτερεύουν. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τα μέλη της οικογένειας τους.
Συνήθως, έχουν δυσκολία στην ομιλία, την ανάγνωση ή τη γραφή. Ξεχνούν πώς να βουρτσίζουν τα δόντια τους ή να χτενίζουν τα μαλλιά τους.
Αργότερα, μπορεί να γίνουν ανήσυχοι ή επιθετικοί, ή να περιπλανιούνται μακριά από το σπίτι χωρίς να αντιλαμβάνονται που πάνε ή τι κάνουν.
Στο τελικό στάδιο, χρειάζονται ολική φροντίδα και προστασία. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγάλο άγχος για τα μέλη της οικογένειας τους γι΄αυτό είναι μεγίστης ανάγκης η δημιουργία εξειδικευμένων κέντρων με ομάδες επιστημών υγείας και έμπειρο προσωπικό για την προστασία αυτών των ατόμων.
Η ΑD αρχίζει συνήθως μετά την ηλικία των 60 και ο κίνδυνος εμφάνισής της είναι ανάλογος με την αύξησης της ηλικίας ενός ατόμου.
Ο κίνδυνος είναι επίσης υψηλότερος, εάν ένα μέλος της οικογένειας έχει τη νόσο (κληρονομικότητα).
Καμία θεραπεία δεν μπορεί να σταματήσει την ασθένεια. Ωστόσο, ορισμένα φάρμακα (μεταφορείς) μπορεί να βοηθήσουν στην επιβράδυνση των συμπτωμάτων.
Στην Κύπρο, τα άτομα αυτά καταλήγουν σε κέντρα ευγηρίας μη εξειδικευμένα για τις παθήσεις αυτές και αν είναι τυχεροί, αναλαμβάνονται από φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, ψυχολόγους, ψυχιάτρους και κοινωνικούς λειτουργούς.
ΔΙΑΧΥΤΗ ΑΝΟΙΑ ΜΕ ΣΩΜΑΤΙΑ ΤΟΥ LEWY (DLBD)
Η DLBD είναι από τις πιο κοινές αιτίες έναρξης άνοιας στους ηλικιωμένους.
Η άνοια είναι η απώλεια των νοητικών λειτουργιών, αρκετά σοβαρή ώστε να επηρεάζει τις κανονικές δραστηριότητες του ατόμου και τις κοινωνικές του σχέσεις. Ασθένεια αυτή συμβαίνει όταν ανώμαλες δομές, που ονομάζονται σωμάτια Lewy, εγκαθίσταντε σε περιοχές του εγκεφάλου.
Η νόσος μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένων της διακύμανσης των γνωστικών λειτουργιών, της προσοχής και της εγρήγορσης, ψευδαισθήσεις, προβλήματα στην κίνηση και στη στάση του σώματος, μυική δυσκαμψία, σύγχυση και απώλεια μνήμης.
Η Νόσος Lewy μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί, επειδή η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Alzheimer προκαλεί παρόμοια συμπτώματα.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η ασθένεια Lewy μπορεί να σχετίζεται με αυτές τις ασθένειες, ή ότι μερικές φορές συμβαίνουν μαζί.
Η DLBD στοχεύει στις ηλικίες μεταξύ των 50 και 85 και χειροτερεύει την πάροδο του χρόνου. Δεν υπάρχει θεραπεία.
Η θεραπεία επικεντρώνεται σε φάρμακα για να βοηθήσουν τα συμπτώματα.
ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΠΛΑΓΙΑ ΜΥΑΤΡΟΦΙΚΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ
Η οικογενής πλάγια μυατροφική σκλήρυνση (ALS) είναι μια ασθένεια του νευρικού συστήματος που προσβάλλει τα νευρικά κύτταρα που ονομάζονται νευρώνες στον εγκέφαλό και το νωτιαίο μυελό.
Αυτοί οι νευρώνες μεταδίδουν μηνύματα από το μυαλό και το νωτιαίο μυελό στους μυς και κατ΄επέκταση είναι υπεύθυνοι για τις εκούσιες κινήσεις του σώματος- αυτές δλδ, που μπορούμε να ελέγξουμε.
Στα αρχικά στάδια παρατηρούνται: Προβλήματα στο περπάτημα, προβλήματα γραφής και ομιλίας. Στα τελικά στάδια, χάνετε τη δύναμή και η κίνηση. Όταν η ALS προσβάλει τους αναπνευστικούς μύες καταργείται η αναπνοή με αποτέλεσμα να χρειάζεται εισαγωγή σε αναπνευστήρα.
Παρόλα αυτά οι άνθρωποι με ALS πεθαίνουν από αναπνευστική ανεπάρκεια.
Η ασθένεια πλήττει συνήθως μεταξύ της ηλικίας 40 και 60 και άτομα τρίτης ηλικίας και κανείς δεν γνωρίζει τι την προκαλεί.
Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία για την ασθένεια αυτή αλλά τα φάρμακα που υπάρχουν στην αγορά μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα και κάποιες φορές, να παρατείνουν την επιβίωση. Παρόλα αυτά η ασθένεια αυτή προβληματίζει τους επιστήμονες που συνεχίζουν ακούραστα να ερευνούν τρόπους θεραπείας.
ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ PARKINSON (PD)
Η νόσος του Parkinson (PD) είναι ένας τύπος κινητικής διαταραχής. Αυτό συμβαίνει όταν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου δεν παράγουν αρκετή ποσότητα μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που ονομάζεται ντοπαμίνη.
Μερικές φορές είναι γενετική, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν φαίνεται να ισχύει η κληρονομικότητα της ασθένειας.
Η έκθεση σε χημικές ουσίες στο περιβάλλον μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο .Τα συμπτώματα αρχίζουν σταδιακά, συχνά σε μια πλευρά του σώματος.
Αργότερα επηρεάζουν και τις δύο πλευρές. Περιλαμβάνουν: Τρόμο των άκρων (χέρια, πόδια) , στο σαγόνι και στο πρόσωπο, δυσκαμψία των χεριών, των ποδιών και του κορμού, βραδυκινησία, κακή ισορροπία και συντονισμό. Καθώς τα συμπτώματα χειροτερεύουν, τα άτομα με τη νόσο μπορεί να έχουν πρόβλημα να σταθούν όρθιοι, να φροντίσουν των εαυτό τους ή να κάνουν απλές καθημερινές εργασίες.
Μπορεί επίσης να έχουν προβλήματα, όπως κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου, ή πρόβλημα μάσησης, κατάποσης και ομιλίας. Δεν υπάρχει καμία εργαστηριακή εξέταση για τη νόσο Πάρκινσον, και είναι δύσκολο να εντοπιστεί.
Οι γιατροί χρησιμοποιούν ένα ιατρικό ιστορικό και μια νευρολογική εξέταση για τη διάγνωσή του. Η PD αρχίζει συνήθως γύρω από την ηλικία των 60, αλλά μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα. Είναι πιο συχνή στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Πάρκινσον.
Μια ποικιλία φαρμάκων μερικές φορές φαίνεται να βοηθάει στη μείωση των συμπτωμάτων.
Σε σοβαρές περιπτώσεις γίνεται εν τω βάθη διέγερση του εγκεφάλου (DBS) με ηλεκτρόδια που εμφυτεύονται χειρουργικά στον εγκέφαλο και στέλνουν ηλεκτρικούς παλμούς για να διεγείρουν τα τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν την κίνηση.
Τα άτομα αυτά σε κάποιες χώρες ( δυστυχώς και στην Κύπρο) αντιμετωπίζονται σαν ψυχοπαθής με δραματικά αποτελέσματα.
Κλείνονται σε μη εξειδικευμένα κέντρα όπως ψυχιατρικές πτέρυγες ή σε γηροκομεία όπου και λιώνουν μέρα με τη μέρα σε ένα κρεβάτι ή μια πολυθρόνα.
Η κατάσταση αυτή είναι απαράδεκτη για μια Ευρωπαϊκή χώρα του 21ου αιώνα αν αναλογιστούμε τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης και της Σκανδιναβίας όπου οι άνθρωποι αυτοί διαθέτουν δικά τους δωμάτια ή ακόμη και σπίτια σε συγκροτήματα εφοπλισμένα με ομάδες έμπειρων επιστημόνων και φροντιστών, μηχανήματα θεραπείας και διάγνωσης τελευταίας τεχνολογίας, πισίνες, κήπους, χώρους ψυχαγωγίας κ.α.
Τα άτομα της τρίτης ηλικίας είναι ήρωες μια άλλης εποχής και έχουν κάθε δικαίωμα να διατηρούν την αξιοπρέπειά τους μέχρι το τέλος της ζωής τους.
* Μιχάλης Μούχλης, φυσιοθεραπευτής
Κέντρο Φυσικοθεραπείας Φυσιοκίνηση
96754795