Φανταστείτε ένα σεμινάριο ή ένα μάθημε, γεμάτο χρώματα και μπογιές.. γεμάτο φαντασία και ελεύθερη δημιουργικότητα.
Δεν αφορά ένα απλό μάθημα τέχνης όπως όλοι ξέρουμε αλλά ένα μάθημα ψυχουεραπευτικό, σχετικά νέο για την χώρα μας.
Το HealthNews συνάντησε την Χρυστάλα Καμένου και μίλησε για την εικαστική θεραπεία σε ένα δημιουργικό και πολύ χρωματιστό διάλογο.
+8
Τι είναι η θεραπεία τέχνης (art therapy, εικαστική θεραπεία);
Η εικαστική θεραπεία είναι μορφή ψυχοθεραπείας η οποία χρησιμοποιεί την δημιουργική έκφραση ως μέσο επικοινωνίας του θεραπευμένου με τον εαυτό του και με τον θεραπευτή, και ως μέσο επίλυσης των θεμάτων που των απασχολούν.
Η Εικαστική Θεραπεία ως επάγγελμα συνδυάζει τις ψυχοθεραπευτικές θεωρίες και τις εικαστικές τέχνες.
Τι κάνει ένας εικαστικός θεραπευτής;
Οι Εικαστικοί Θεραπευτές, είναι εκπαιδευμένοι να χρησιμοποιούν την δημιουργική διαδικασία σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο όπου δύσκολες σκέψεις και συναισθήματα μπορούν να εκφραστούν με ασφάλεια.
Η κλινική τους εμπειρία αλλά και οι γνώσεις που αποκτούν στις μεταπτυχιακές σπουδές τους, τους καλλιεργούν τη δεξιότητα να επικοινωνούν μη λεκτικά και να ξεκλειδώνουν τη δημιουργική έκφραση όταν υπάρχει ανάγκη.
Ο θεραπευόμενος καλείται να εικονοποιήσει τα θέματα που φέρνει κάθε φορά στην θεραπεία του και με την παρουσία και βοήθεια του θεραπευτή να κατανοήσει τους συμβολισμούς, τα ασυνείδητα στοιχεία που κρατά η εικόνα, την σημασία τους για τον ίδιο και σιγά σιγά να κτίζει προς την επούλωση και τη αλλαγή.
+8
Ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει την Art Therapy;
Η Εικαστική Θεραπεία προσαρμόζεται στο επίπεδο και τις ανάγκες όλων, ανεξαρτήτως ικανοτήτων, διάγνωσης ή δεξιοτήτων.
Αυτό συμπεριλαμβάνει μαθησιακές δυσκολίες, αναπηρίες, συναισθηματικές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς, μη-αναστρέψιμες, χρόνιες ή νευρολογικές παθήσεις, κατάθλιψη, μετατραυματικό σύνδρομο.
Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί προληπτικά στις καταχρήσεις ουσιών, για το στρες, για το κτίσιμο μιας υγιούς αυτοεκτίμησης και για τη βελτίωση της ζωής.
Ανάλογα με τις ανάγκες του θεραπευμένου, η Εικαστική Θεραπεία μπορεί να γίνει ατομικά, σε ζευγάρια, ομαδικά ή στα μέλη μιας οικογένειας.
+8
Γιατί να χρησιμοποιήσω την Art Therapy;
Όταν οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να εκφράσει κανείς το πώς νιώθει, η Εικαστική Θεραπεία αποτελεί την κατάλληλη μορφή ψυχολογικής στήριξης.
Η γλώσσα της Τέχνης προσφέρει τη δυνατότητα να εκφράσει κανείς σκέψεις και συναισθήματα χωρίς λόγια, να αποστασιοποιηθεί από αυτά και να βρει τρόπους να τα διαχειριστεί και να τα αντιμετωπίσει.
Είναι μη απειλητική. Στην Εικαστική Θεραπεία η τέχνη δεν αποτελεί ένα απλό διαγνωστικό εργαλείο αλλά γίνεται το μέσο μέσα από το οποίο ο θεραπευόμενος επικοινωνεί, επιλύει συγκρούσεις και διαχειρίζεται δύσκολα συναισθήματα.
Μέσα από την δημιουργική διαδικασία το άτομο μπορεί να αναπτύξει τις διαπροσωπικές του σχέσεις, τις κοινωνικές του δεξιότητες, να αναπτύξει την θετικότητα του και να βελτιώσει την αυτοεικόνα του.
+8
Μορφές εικαστικής θεραπείας
Η εικαστική θεραπεία δεν έχει μορφές ή παρακλάδια όπως π.χ. η ψυχολογία.
Είναι ένα συγκεκριμένο επάγγελμα με ξεχωριστές σπουδές.
Ο κάθε θεραπευτής μπορεί να επιλέξει τις μεθόδους ψυχοθεραπείας με τις οποίες θα δουλεύει (π.χ. προσωποκεντρική, ψυχοδυναμική κτλ) από όπου θα στηρίξει την δουλεία του.
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με αυτό;
Αποφάσισα να ασχοληθώ με το επάγγελμα γιατί πιστεύω στην δύναμη της δημιουργικότητας και στο βάθος της ανθρώπινης ψυχής το οποίο εκφράζεται πιο εύκολα και πιο ελεύθερα μέσα από την τέχνη.
Το πτυχίο στη ψυχολογία με βοήθησε να καταλάβω τις ανθρώπινες διεργασίες της σκέψης και της συμπεριφοράς, να με τοποθετήσει στο τι θέλω να προσφέρω στον κόσμο, που είναι η ψυχολογική αφύπνιση και ευμάρεια και το μάστερ στην εικαστική θεραπεία μου έδωσε την γνώση και την ελευθερία να προσεγγίζω τους ανθρώπους που αναζητούν στήριξη και θεραπεία, με ένα τρόπο που πάει πέραν του νοητικού επιπέδου και που αγγίζει σε βαθύτερα επίπεδα χωρίς να πιέζει.
Πώς καθορίζεται η θεματολογία κάθε συνεδρίας ή συνάντησης;
Η θεματολογία καθορίζεται από τις ανάγκες του πελάτη/ασθενή. Το κάθε άτομο έρχεται με κάποιο αίτημα και κάποια θέματα, σκέψεις, συναισθήματα και η θεραπεία του δομείται γύρω από αυτά.
+8
Πώς αποφασίζει κάποιος να αποταθεί σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, τον παραπέμπει κάποιος ιατρός;
Οσοι έρχονται στους εικαστικούς θεραπευτές είναι με παραπομπή από άλλους συναδέλφους (θεραπευτές μέσω τεχνών, ψυχολόγους, ψυχιάτρους).
Μπορούν επίσης να έρχονται από μόνα τους άτομα τα οποία είτε γνωρίζουν την εικαστική θεραπεία είτε θέλουν να την δοκιμάσουν.
Τι πρέπει να κάνει ο κάθε συμμετέχοντας την ώρα του μαθήματος;
Τονίζω ότι η εικαστική θεραπεία δεν είναι μάθημα ούτε και χόμπι, αν και οι συναντήσεις μπορεί να είναι δημιουργικές και ευχάριστες. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας ο πελάτης καλείται να εκφραστεί όπως επιθυμεί (δημιουργικά ή λεκτικά), δίνοντας στον εαυτό του την ευκαιρία και το χρόνο να προσεγγίσει τα θέματα του και να επιλύσει αυτά που μπορεί. Δεν είναι αναγκαίο να έχει γνώσεις και επαφή με την τέχνη
Έχει αποτελέσματα;
Ναι. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε θέματα διαχείρισης συναισθημάτων, βελτίωσης της αυτοεικόνας και της αυτοπεποίθησης, έκφρασης και επεξεργασίας ψυχικών διεργασιών που δύσκολα αναγνωρίζονται και εκφράζονται λεκτικά.
Έρευνες στο εξωτερικό έχουν αναδείξει την χρησιμότητα της εικαστικής θεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο, αλτζχάιμερ, πάρκινσον και διαχείρισης του στρες.
Προσωπικές μαρτυρίες έχουν δείξει επανειλημμένα πόσο βοηθητική είναι η εικαστική θεραπεία για να εκφραστούν δύσκολα συναισθήματα, προσφέροντας ανακούφιση, για να κατανοήσουν τα άτομα καλύτερα τι συμβαίνει μέσα τους και πως επηρεάζονται από καταστάσεις και για να λύσουν κάποια από τα προβλήματα τους.
Η εικαστική θεραπεία συνδυάζεται με άλλες παρεμβάσεις για την καλύτερη στήριξη ατόμων με αναπηρίες, καταχρήσεις και εθισμό, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές και χρόνιες ασθένειες και παθήσεις.
Πρέπει να είσαι και ψυχολόγος;
Όχι αναγκαία. Κάποιος μπορεί να έχει σπουδάσει προηγουμένως στην τέχνη, στην εκπαίδευση, στην νοσηλευτική, στην ψυχιατρική.
Το κατάλληλο μεταπτυχιακό στην εικαστική θεραπεία από αναγνωρισμένα πανεπιστήμια, εκπαιδεύει τους ενδιαφερομένους σωστά, για να μπορέσουν να δουλέψουν κλινικά την εικαστική θεραπεία.
+8
Είναι γνωστό στην Κύπρο;
Στην Κύπρο λόγω του ότι είναι καινούριος κλάδος δεν είναι τόσο γνωστή η ύπαρξη του.
Παρόλο του ότι βρίσκεται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, εκτός των υπηρεσιών ο κόσμος τείνει να αποτείνεται περισσότερο στην παραδοσιακή μέθοδο της λεκτικής θεραπείας.
Πρόσφατα δημιουργήθηκε ο σύνδεσμος εικαστικών θεραπευτών Κύπρου -CArTA- όπου μπορεί κάποιος να αντλήσει πληροφορίες για το επάγγελμα, να επικοινωνήσει με θεραπευτές και να πληροφορηθεί για σεμινάρια και εργαστήρια. www.carta-ngo.org
Υπάρχει κάτι το οποίο σε στιγμάτισε στην καθημερινή σου επαφή;
Λόγω της φύσεως του επαγγέλματος, η οποία διέπεται από την αρχή της εμπιστευτικότητας δεν μπορώ να μιλήσω για κάτι το οποίο μπορεί να αναφέρεται στην ψυχική και συναισθηματική διεργασία των πελατών.
Θέλω να αναφέρω ότι η επαφή με δύσκολα θέματα μπορούν να στιγματίσουν, όπως το θέσατε, τον θεραπευτή γι’ αυτό είναι αναγκαίο ο ίδιος ο θεραπευτής να περνά από συστηματική προσωπική θεραπεία και κλινική εποπτεία και ο Σύνδεσμος Εικαστικών Θεραπευτών Κύπρου το τονίζει ιδιαίτερα αυτό το κομμάτι.
+8
****** Η Χρυστάλα Καμένου, σπούδασε το μεταπτυχιακό της στην Εικαστική Θεραπεία και το πτυχίο της στην Ψυχολογία στην Σκοτία.
Εργάζεται ως εικαστική θεραπεύτρια τα τελευταία 9 χρόνια και έχει συνεργαστεί με τις ψυχικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας στον τομέα πρόληψης, στήριξης και αντιμετώπισης τοξικοεξαρτησεων στος εφήβους και τις οικογένειες τους.
Στο παρόν στάδιο συνεργάζεται με την Νέα Ελεούσα η οποία παρέχει στέγη και φροντίδα σε άτομα με σωματικές και νοητικές αναπηρίες, καθώς και με τον Σύνδεσμο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην οικογένεια.
Η ίδια διατηρεί το δικό της γραφείο στο Δάλι όπου γίνονται προσωπικές συνεδρίες των πελατών που είτε παραπέμπονται είτε πηγαίνουν αυτόβουλα.
Η Χρυστάλα Καμένου προεδρεύει του Συνδέσμου Εικαστικών Θεραπευτών Κύπρου