Οι χαλαρωτικές ιδιότητες του καπνού, ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά από τους Ινδιάνους και ακολούθως η συνήθεια αυτή, εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και κατόπιν βαθμιαία σ' όλο τον κόσμο.
Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι το ταπεινό αυτό φυτό των ιθαγενών, έμελλε να διαδραματίσει τον πιο αποτρόπαιο ρόλο στις ζωές των ανθρώπων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στις 31 Μαΐου κάθε χρόνο, εορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, θέλοντας να σημειώσει τα προβλήματα υγείας που συνοδεύουν το κάπνισμα και υποστηρίζοντας αποτελεσματικές πολιτικές για τον περιορισμό του.
Το κάπνισμα, μεταξύ άλλων, συσχετίζεται θετικά με την εμφάνιση του πεπτικού έλκους, την οστεοπόρωση, προβλήματα στοματικής υγείας, τη μείωση της όσφρησης, της γεύσης, της συγκέντρωσης και της μνήμης, προκαλεί διαταραχές στην έμμηνο ρύση και αυξάνει τον κίνδυνο των μολύνσεων.
Το κάπνισμα της μητέρας κατά την κύηση είναι η πιο σημαντική αιτία για τη δημιουργία επιπλοκών κατά τη διάρκεια της, δυσμενών εκβάσεων στον τοκετό και είναι υπεύθυνο για αρκετά προβλήματα υγείας στη νεογνική και παιδική ηλικία.
Το κάπνισμα αποτελεί επίσης μεγάλο οικονομικό βάρος για τον πλανήτη: κάθε χρόνο κοστίζει στα άτομα και στις κυβερνήσεις παραπάνω από 1,400 τρισεκ. δολάρια (1,250 τρισεκ. ευρώ) σε δαπάνες υγείας και σε απώλεια παραγωγικότητας
O ΠΟΥ δημοσιοποίησε μια έκθεση που αποτιμά το κόστος του καπνίσματος για την υγεία και την οικονομία και, για πρώτη φορά, την επίδρασή του στο περιβάλλον.
«Το κάπνισμα είναι μια απειλή για όλους μας», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η γενική διευθύντρια του ΠΟΥ Μάργκαρετ Τσαν.
«Αυξάνει τη φτώχεια, περιορίζει την οικονομική παραγωγικότητα, ωθεί τα νοικοκυριά σε κακές διατροφικές επιλογές και μολύνει τον εσωτερικό αέρα», ανέφερε.
Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 7 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας του καπνίσματος, έναντι περίπου 4 εκατομμυρίων στις αρχές του 21ου αιώνα, σύμφωνα με τα νέα στοιχεία του ΠΟΥ.
Αυτή τη στιγμή το κάπνισμα, που είναι η κυριότερη αιτία για μη μεταδοτικές ασθένειες που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, προκαλεί τον θάνατο στους μισούς από εκείνους που έχουν αυτή τη συνήθεια.
Οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος πλήττουν κυρίως τους φτωχούς και αποτελούν έναν σημαντικό λόγο για τις ανισότητες που παρουσιάζονται όσον αφορά την υγεία μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, για τον οποίο περισσότερο από το 80% των θανάτων θα συμβούν σε χώρες με χαμηλό ή μέσο εισόδημα έως το 2030.
Το κάπνισμα αποτελεί επίσης μεγάλο οικονομικό βάρος για τον πλανήτη: κάθε χρόνο κοστίζει στα άτομα και στις κυβερνήσεις παραπάνω από 1,400 τρισεκ. δολάρια (1,250 τρισεκ. ευρώ) σε δαπάνες υγείας και σε απώλεια παραγωγικότητας, δηλ. 1,8% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εθνικό Προϊόντος (ΑΕΠ).
«Προωθώντας δραστικά μέτρα κατά του καπνίσματος, οι κυβερνήσεις μπορούν να προφυλάξουν το μέλλον των χωρών τους προστατεύοντας τους καταναλωτές και τους μη καταναλωτές από αυτά τα θανατηφόρα προϊόντα, παράγοντας έσοδα με σκοπό να χρηματοδοτήσουν τις υπηρεσίες υγείας και τις υπόλοιπες κοινωνικές υπηρεσίες, και προφυλάσσοντας το περιβάλλον τους από τις καταστροφές που προκαλεί το κάπνισμα», αναφέρει η Τσαν.
«Ισχυρά μέτρα»
Σύμφωνα με την έκθεση, το κάπνισμα βλάπτει επίσης το περιβάλλον.
Τα υπολείμματα των τσιγάρων (σ.σ. οι γόπες) αποτελούν τον πιο διαδεδομένο είδος απορρίμματος στον κόσμο και «περιλαμβάνουν περισσότερα από 7.000 τοξικά χημικά προϊόντα που δηλητηριάζουν το περιβάλλον, περιλαμβανομένων και καρκινογόνων ουσιών».
Συνολικά, σχεδόν τα δύο τρίτα των 15 δισεκατομμυρίων τσιγάρων που πωλούνται κάθε μέρα απορρίπτονται στο περιβάλλον, δηλ. δύο στα τρία, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
Η καλλιέργεια και η παραγωγή καπνού επίσης ευθύνεται εν μέρει για την αποψίλωση των δασών. Ένα δέντρο χάνεται για κάθε 300 τσιγάρα, υπολογίζουν οι ειδικοί.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει στη διάρκεια του 21ου αιώνα έως και ένα δισεκατομμύριο θανάτους στον κόσμο.
Για να εξαλείψει αυτή τη μάστιγα, ο ΠΟΥ προτείνει τη λήψη «αυστηρών μέτρων» όπως η απαγόρευση του μάρκετινγκ και της δημοσιότητας, η ουδέτερη συσκευασία, η απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και στους χώρους εργασίας και αύξηση των φόρων και της τιμής των καπνικών προϊόντων.
Όπως εξηγεί ο δρ Όλεγκ Τσεστνόφ, βοηθός γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, «ένα από τα μέτρα της μάχης κατά του καπνίσματος που έχει λιγότερο χρησιμοποιηθεί, είναι ωστόσο από τα πιο αποτελεσματικά, για να βοηθήσει τις χώρες να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους στον τομέα της ανάπτυξης συνίσταται στο να αυξήσουν την τιμή του καπνού και τους φόρους στα προϊόντα αυτά».
Η θέληση και η αποφασιστικότητα του καπνιστή αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες για τη διακοπή του καπνίσματος.
Για το λόγο αυτό, η ενδυνάμωση των κινήτρων του καπνιστή μπορεί να επηρεάσει θετικά την προσπάθεια του.
Η επιδημία του καπνίσματος, είναι από τα λίγα προβλήματα δημόσιας υγείας τα οποία μπορεί να αναχαιτιστούν.
Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στα μέτρα μείωσης ζήτησης των προϊόντων καπνού.
Π η γ ές : Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Υπουργείο Υγείας της Κυπριακής Δημοκρατίας, Λουκοπούλ ου, Α., Ευαγγελόπουλου, Β., Μπεχράκης. Π., Κάπνισμα και Κύηση. (2010) Πνευμών.23(2):153-159. Η Ιστορία του Καπνού:
www.bestrong.org.grΠανεπιστήμιο Κύπρου, Υπηρεσίες Ανθρώπινου Δυναμικού, Τομέας Ασφάλειας και Υγείας