Μια λέξη τόσο μικρή κι όμως με τόσο μεγάλη βαρύτητα. Ανθρώπινος και φυσιολογικός, παρόλα αυτά συναντάται συχνά με προκατάληψη και κριτική. Τι όμως πραγματικά είναι ο φόβος;
Ο φόβος δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα συναίσθημα το οποίο προκαλείται από την αίσθηση κινδύνου ή απειλής και αφορά την ζωή μας στο παρόν ή στο μέλλον.
Ποικίλα ερεθίσματα μπορεί να αποτελέσουν πηγή φόβου για το καθένα από μας και αυτά μπορεί να είναι είτε εσωτερικά (όπως μια σκέψη που ήρθε στο μυαλό μόλις ξυπνήσαμε), είτε εξωτερικά (όπως ένα γεγονός για το οποίο ακούσαμε στο ραδιόφωνο).
Επιπρόσθετα, ο φόβος αφορά την αίσθηση κινδύνου για κάτι είτε πραγματικό (π.χ. ότι κάποτε κάποιος που αγαπάμε δεν θα βρίσκεται στη ζωή), είτε για κάτι αντιληπτό, για το οποίο δεν υπάρχουν δηλαδή αρκετά στοιχεία να το επαληθεύσουν (π.χ. φόβος ότι αν η καρδιά μας χτυπά πολύ δυνατά τότε κάτι χειρότερο θα μας συμβεί).
Ως 'απάντηση' στο φόβο, τόσο το μυαλό όσο και το σώμα μας θα αντιδράσουν ανάλογα, συχνά με μια σειρά από αρνητικές σκέψεις στις οποίες θα γίνουμε δέσμιοι ή/και με διάφορα σωματικά συμπτώματα που θα βιώσουμε όπως ταχυκαρδία, σφίξιμο στο στομάχι, ένταση στους μύες, δυσκολία στην αναπνοή κτλ.
Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι παραπάνω σωματικές αντιδράσεις στόχο έχουν να μας προστατεύσουν και έτσι δεν χρειάζεται να μας προκαλούν περισσότερη ανησυχία. Φανταστείτε για παράδειγμα να διασταυρώνετε το δρόμο και ένα αυτοκίνητο να έρχεται προς το μέρος σας με μεγάλη ταχύτητα.
Εδώ, το μυαλό σας θα στείλει μήνυμα στο σώμα σας ότι βρίσκεστε σε κίνδυνο. Ως αποτέλεσμα το πιο πιθανό είναι ότι θα βιώσετε φόβο και η καρδιά σας θα αρχίσει να χτυπά πολύ γρήγορα.
Η ταχυκαρδία πραγματοποιείται για να 'τραφούν' οι μύες με περισσότερο αίμα έτσι ώστε να επισπευτεί η διαδικασία φυγής και να μπορείτε να τρέξετε μακριά. Σε ένα δεύτερο παράδειγμα μιας επικείμενης παρουσίασης για μια συνέντευξη, ο φόβος ίσως πάλι να είναι πρωταγωνιστής.
+2
Σε αυτήν την περίπτωση όμως ο κίνδυνος είναι διαφορετικός καθότι δεν βρίσκεται σε άμεση απειλή η ζωή μας. Παρόλα αυτά ίσως βιώσουμε τις ίδιες αντιδράσεις με το πρώτο παράδειγμα, αφού το μυαλό μας έχει πειστεί ότι κινδυνεύουμε.
Ο φόβος είναι λοιπόν, ανθρώπινος. Σημασία κατ' επέκταση δεν έχει το να μη φοβόμαστε, αλλά το αν αναγνωρίζουμε τους φόβους μας καθώς και το πώς αντιδράμε σε αυτούς.
Τους αφήνουμε να μας κυριεύσουν ή προσπαθούμε -όσο γίνεται- να τους καταπολεμήσουμε, αναζητώντας βοήθεια εάν αυτή αρμόζει, είτε από τους κοντινούς μας ανθρώπους, είτε από επαγγελματίες (ψυχολόγους);
* Φάνη Παπαγιάννη (Μέλος, εκ μέρους του Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου)
Εγγεγραμμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγος - Λέκτορας στο διδακτορικό πρόγραμμα Συμβουλευτικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Glasgow Caledonian University στη Σκωτία.
'a0drpapayianni@outlook.com