Ο χουλιγκανισμός και η βία στα γήπεδο δεν είναι φαινόμενο των τελευταίων δεκαετιών.
Οι πρώτες αναφορές καταγράφηκαν σε αγωνιστικούς χώρους στο Βυζάντιο, όπου ομάδες χούλιγκαν δρούσαν στον ιππόδρομο με συμπεριφορές, οι οποίες θυμίζουν τα όσα θλιβερά παρακολουθήσαμε τον τελευταίο καιρό σε Ελλάδα και Κύπρο.
Πολλά τα ερωτηματικά σχετικά με τις αιτίες αυτών των ακραίων αντικοινωνικών και παραβατικών συμπεριφορών, με τις κυριότερες να θεωρούνται οι κοινωνικές, τοπικιστικές και πολιτικές διαφορές.
Είναι αυτό όμως αρκετό;
Έρευνες έχουν δείξει πως ο χουλιγκανισμός συνδέεται με συγκεκριμένα ατομικά χαρακτηριστικά, όπως η παρορμητικότητα και η σκληρότητα (π.χ. επίπεδο συναίσθημα, έλλειψη ενοχών και ενσυναίσθησης).
Περαιτέρω παράγοντες αναφέρονται στο αίσθημα του «ανήκειν» και την ανάγκη για συμμετοχή σε συμπεριφορές που διεγείρουν.
Τα πιο πάνω υπογραμμίζουν τη σημαντικότητα του να κατανοήσουμε τους παράγοντες που συνδέονται με τέτοιες προβληματικές συμπεριφορές, με σκοπό σταδιακά να αντιμετωπίσουμε τη βία στη βάση της.
Η χρήση προγραμμάτων πρόληψης σε προσχολικές ηλικίες, και όχι μόνο, αποτελεί ένα από τα πιο ουσιαστικά μέτρα.
Πιο συγκεκριμένα, η ενίσχυση της ενσυναίσθησης (δηλ. η ικανότητα του παιδιού να βιώσει και να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων) αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους παράγοντες για αντιμετώπιση τέτοιων συμπεριφορών.
Ο λόγος είναι διότι μέσα από την ικανότητα ενός παιδιού να νιώσει και να δει την οπτική πλευρά του άλλου, μπορεί να επιτευχθεί ο έλεγχος της παρορμητικότητας αλλά και η ανάπτυξη μιας ηθικής, όχι δογματικής αλλά ανθρώπινης.
Ταυτόχρονα, σημαντική είναι η εκπαίδευση των γονέων, αφού ο ρόλος τους είναι καταλυτικός στην ανάπτυξη της προσωπικότητας τους παιδιού.
Μέσα από σωστές συμπεριφορές των γονέων στόχος είναι: α) η συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη του παιδιού, β) η κατάλληλη διαχείριση της δυσφορίας και του στρες, γ) η αναγνώριση και λεκτικοποίηση των συναισθημάτων και δ) η ενίσχυση των θετικών συμπεριφορών του.
Η αντιμετώπιση φαινομένων παραβατικής συμπεριφοράς αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για την κοινωνία. Κλειδί για την αντιμετώπιση τέτοιων συμπεριφορών είναι η πρόληψη από μικρή ηλικία.
Εν κατακλείδι, η λύση ίσως να είναι κάτι πολύ πιο απλό από ότι θα φανταζόμασταν.
Μαθαίνοντας τα παιδιά μας να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων, πετυχαίνουμε ένα πλήγμα κατά της βίας και του χουλιγκανισμού.
**Γιώργος Γεωργίου, MSc
Διδακτορικός φοιτητής Κλινικής Ψυχολογίας
Πανεπιστήμιο Κύπρου
Μέλος του Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου