Αν και οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες του 21ου αιώνα έχουν έναν «αέρα» προοδευτικότητας και εξέλιξης ορισμένα κοινωνικά και συγκεκριμένα φυλετικά στερεότυπα εξακολουθούν να υπάρχουν. Αν και έχει εντοπιστεί ερευνητικά συσχέτιση ανάμεσα στην συμμόρφωση των ανδρών με φυλετικά στερεότυπα και την επίδραση στην ψυχική τους υγεία, δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα κάποια εμπειρική μελέτη στο ζήτημα αυτό.
Σκοπός της έρευνας ήταν να μελετήσει πώς επηρεάζουν τα φυλετικά στερεότυπα την ψυχική υγεία των ανδρών στην πορεία της ζωής τους.
Στην έρευνα αξιοποιήθηκαν τα δεδομένα από 78 άλλες μελέτες που περιελάμβαναν 19.453 συμμετέχοντες και είχαν επικεντρωθεί στη συσχέτιση της ψυχικής υγείας με 11 συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που θεωρούνται από ειδικούς ότι αντικατοπτρίζουν τις προσδοκίες της κοινωνίας σχετικά με την παραδοσιακή αρρενωπότητα.
Τα χαρακτηριστικά αυτά των ανδρών που θεωρήθηκαν ότι προέρχονται από έμφυλες στερεοτυπικές αντιλήψεις ήταν η επιθυμία να είναι πάντα νικητές, η ανάγκη για έλεγχο των συναισθημάτων τους, η ανάληψη ρίσκων, η βία, η επιβολή της άποψής τους, η σεξουαλική ελευθερία, η αυτοπεποίθηση, η σημασία που δίνεται στην εργασία ως βασική προτεραιότητα στη ζωή, η επιβολή στις γυναίκες, η περιφρόνηση προς την ομοφυλοφιλία και το κυνήγι της κοινωνικής καταξίωσης.
Ως προς την ψυχική υγεία των ανδρών, οι κατευθύνσεις που μελετήθηκαν κυρίως ήταν τρεις, οι αρνητικές επιπτώσεις, οι θετικές επιπτώσεις και η αναζήτηση συμβουλευτικής βοήθειας από ειδικό.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκάλυψαν θετική συσχέτιση της συμμόρφωσης στα έμφυλα στερεότυπα με τις αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και αρνητική συσχέτιση με τις θετικές επιπτώσεις και την αναζήτηση βοήθειας από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Οι άνδρες δηλαδή οι οποίοι λειτουργούσαν με υποτιμητικό τρόπο προς τις γυναίκες φαίνεται να εμφανίζουν περισσότερα προβλήματα στην ψυχική τους υγεία για τα οποία μάλιστα αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια ειδικού.
Ειδικότερα για την πρόθεση να αποταθούν σε ειδικό για συμβουλευτική υποστήριξη η αρνητική συσχέτιση ήταν ακόμα μεγαλύτερη απ΄ότι για τις αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Το γεγονός αυτό τονίζει την ανάγκη ανάπτυξης νέων στρατηγικών ευαισθητοποίησης προς αναζήτηση ψυχολογικής βοήθειας από τα άτομα που λειτουργούν με γνώμονα στερεοτυπικές αντιλήψεις.
Τα πρότυπα αρρενωπότητας που φαίνεται να κυριαρχούν στην αντίληψη των ανδρών αφορούν κυρίως την σεξουαλική ελευθερία και την επιβολή έναντι των γυναικών.
Η ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της συμμόρφωσης με αυτά τα δύο πρότυπα συμπεριφοράς και των αρνητικών αποτελεσμάτων που συνδέονται με την ψυχική υγεία υπογραμμίζει την ιδέα ότι ο σεξισμός δεν είναι απλώς μια κοινωνική αδικία, αλλά μπορεί να έχει και επιζήμια αποτελέσματα στην ψυχική υγεία όσων υιοθετούν τέτοιες συμπεριφορές.
Από την άλλη η υπερβολική ενασχόληση με την εργασία και η τοποθέτησή της ως βασική προτεραιότητα στη ζωή του άνδρα δεν συσχετίστηκε σημαντικά με κανένα από τα αποτελέσματα που αφορούν την ψυχική υγεία.
Ίσως αυτό να αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πλέον και οι άνδρες στον χώρο εργασίας οι οποίες τους αναγκάζουν να ασχολούνται πολλές ώρες της ημέρας με αυτήν.
Η υπερβολική εστίαση στην εργασία μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία και τις διαπροσωπικές σχέσεις, ωστόσο μπορεί ταυτόχρονα να αποτελεί μια νοηματοδότηση για τη ζωή πολλών ανθρώπων.
Τέλος, η ανάληψη ρίσκων συνδέθηκε σημαντικά τόσο με τα αρνητικά όσο και με τα θετικά αποτελέσματα για την ψυχική υγεία, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να έχει θετικές συνέπειες όταν ο άνδρας δικαιώνεται αλλά και αρνητικές όταν οι ελπίδες του διαψεύδονται.
Παρά τη διακηρυγμένη ισότητα αναφορικά με την επαγγελματική αλλά και κοινωνική εξέλιξη, οι γυναίκες βιώνουν καθημερινά διακρίσεις.
Γίνεται επομένως εμφανές πώς δεν πρόκειται για ένα θέμα μόνο νομοθετικό αλλά ταυτόχρονα και ιδεολογικό.
Η συμμόρφωση των ανδρών με τα έμφυλα στερεότυπα δεν επιβαρύνει μόνο τον γυναικείο πληθυσμό αλλά και τους ίδιους.
Η ψυχική τους υγεία επιβαρύνεται και λόγω των κοινωνικών αντιλήψεων περί αρρενωπότητας αποφεύγουν να αναζητήσουν βοήθεια. Η κατάληξη είναι να «βουλιάζουν» στην μοναξιά που τους επιβάλει η στάση τους θεωρώντας ταυτόχρονα ότι εξυπηρετούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον κοινωνικό τους ρόλο.
Βιβλιογραφία
Wong, Y. J., Ho, M. H. R., Wang, S. Y., & Miller, I. S. (2016). Meta-Analyses of the Relationship Between Conformity to Masculine Norms and Mental Health-Related Outcomes
* Δρ Θάνος Ασκητής,IΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Συμβουλευτική γραμμή επικοινωνίας 77 77 28 77