Φίμωση ονομάζεται η συγγενής ή επίκτητη στένωση του στομίου της ακροπροσθίας , του δέρματος δηλαδή που καλύπτει τη βάλανο ( κεφαλή του πέους), με συνέπεια την αδυναμία αποκάλυψης της βαλάνου με έλξη της ακροπροσθίας προς τη βάση του πέους. Είναι μια κατάσταση η οποία εμφανίζεται πολύ συχνά στα παιδιά, αλλά είναι σπάνια παθολογική: κατά τη γέννηση τα περισσότερα νεογνά έχουν φίμωση, στην ηλικία περίπου των 3 ετών το ποσοστό φθάνει στο 5% και στην ηλικία των 17 ετών μειώνεται γύρω στο 1%.
Μια κατάσταση η οποία θέτει τις περισσότερες φορές γονείς και γιατρούς σε χρονοβόρες μεν, αλλά αναγκαίες δε συζητήσεις, είναι η μη αποκόλληση της ακροποσθιας από την βάλανο του πέους ενός αγοριού. Είναι ουσιαστικά ένα από τα ποιο πολυσυζητημένα Θέματα , το οποίο επιφέρει άγχος στους νέους γονείς κατά το πρώτο έτος της ηλικίας ενός αγοριού.
+2
Είναι η μη αποκόλληση της ακροποσθιας από την βάλανο φυσιολογικά αποδεκτή η παθολογική κατάσταση? Είναι μια θεραπεία εκλεκτική ή αναγκαία?
Για να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα επιβάλλεται μια σωστή κλινική εξέταση του αγοριού όπως και μια επαρκής ανάλυση και ενημέρωση των γονιών για την εκάστοτε πάθηση αλλά και την εξέλιξη της όσο και στις επιπτώσεις που θα έχει στην μετέπειτα ζωή του παιδιού. Είναι σημαντικό οι γονείς να είναι ιδιαίτερα καλά ενημερωμένοι ούτως ώστε να πάρουν την σωστή απόφαση για το παιδί τους.
Τι ακριβώς είναι η ακροπροσθία
Η ακροπροσθία είναι ουσιαστικά ένα κομμάτι δέρματος, το οποίο περιβάλλεται από πολλά νεύρα και αιμοφόρα αγγεία και η μοναδική λειτουργία του είναι να προστατεύει την βάλανο από εξωτερικούς κίνδυνους όπως για παράδειγμα εκδορές η άλλους τραυματισμούς,
Ήδη πριν από τη γέννηση, η ακροπροσθία αρχίζει να αποκολλάται από την επιφάνεια της βάλανού. Κατά τη γέννηση είναι συνήθως το εξωτερικό ουρηθρικό στόμιο στην βάλανο ελεύθερο από την ακροπροσθία, ενώ η υπόλοιπη ακροπροσθία εξακολουθεί να ειναι μερικώς προσκολλημένη στη βάλανο. Οι γιατροί αναφέρονται σ ‘αυτό ως “φυσιολογική φίμωση’’.
Ουσιαστικά κατά το πρώτο έτος της ηλικίας μόνο στο 50% των αγοριών η ακροπροσθία μπορεί να ελευθερωθεί προς τα πίσω τελείως, ενώ μέχρι το τρίτο έτος της ηλικίας μπορεί να ελευθερωθεί τελείως στο 80-90% των παιδιών. Στα παιδιά έξι και εφτά χρονών συναντιέται φίμωση στο 6% αυτών , ενώ στους 16-18 ετών νέους μόνο στο 1% .
Έτσι μιλάμε για τον αποχωρισμό και ελευθέρωση της ακροποσθιας ως μια αυθόρμητη διαδικασία, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτεί θεραπεία.
Μια υποσημείωση εδώ, είναι η λευκή ουσία η οποία εμφανίζεται πολλές φορές στην βάλανο κατά την ανασυρτή της ακροποσθιας και η οποία αναφέρεται ως «σμήγμα του πέους ». Στην ουσία δεν είναι ακριβώς σμήγμα αφού οι σμηγματογόνοι αδένες στα παιδιά δεν λειτουργούν και η ενεργοποίηση τους γίνεται κατά την εφηβεία. Όντως η εμφάνιση αυτής της ουσίας θυμίζει το σμήγμα (φυσικές εκκρίσεις των πτυχών του πέους ενός ενήλικα). Η ουσία αυτή ουσιαστικά είναι επιθηλιακά κύτταρα που κάποτε αποτελούσαν μέρος του δέρματος και με τα οποία η ακροπροσθία του πέους κολλούσε στη βάλανο. Κατά την διαδικασία της αποκόλλησης αυτά τα κύτταρα ξεκολλάνε (κάτι σαν την απολέπιση), μαζεύονται σε σωρούς και αποθηκεύονται στις πτυχές του πέους (ανάμεσα στην ακροποσθιας και τη βάλανο).
Πως διαγιγνώσκεται η Φίμωση?
Η διάγνωση της Φίμωσης είναι μια καθαρά κλινική διάγνωση και δεν απαιτείται οποιαδήποτε άλλη διαγνωστική βοήθεια όπως για παράδειγμα απεικονιστικές μεθόδους (υπερηχογράφημα , ακτινογραφίες κτλ.). Ο ιατρός , με το παιδί ξαπλωμένο σε χαλαρή θέση στο εξεταστικό κρεβάτι ανασύρει την ακροπροσθία προς τα πίσω έτσι ώστε να ελευθερωθεί η βάλανος και να διαπιστωθεί ο βαθμός της φίμωσης. Σε καλά συνεργαζόμενα αγόρια είναι καλό να ζητείται από τα ιδιά να εκτελούν την πιο πάνω ενέργεια αφού αυτό διευκολύνει την εξέταση. Συνιστάτε στους γονείς να βρίσκονται παρόντες και να συμμετέχουν στην διαδικασία της κλινικής εξέτασης λόγο του ότι βοηθούν στο να έρθει εις πέρας η εξέταση ποιο εύκολα μειώνοντας τον φόβο και το άγχος των παιδιών. Βίαιοι χειρισμοί οι οποίοι μπορούν να επιφέρουν τραυματισμό αποφεύγονται και είναι απόλυτα απαγορευμένοι από τον Ευρωπαϊκό οργανισμό Ουρολογίας (EAU).
Προσοχή! Οι σχολαστικές μητέρες επιμένουν να αφαιρούν στα αγοράκια την λευκή ουσία μεταξύ βαλάνου και ακροποσθιας και με αυτό τον τρόπο μπορούν να επιφέρουν τραυματισμό με επακόλουθη δημιουργία συμφύσεων που δυσχεραίνει την περίπτωση της Φίμωσης. Είναι μια περίπτωση που η πολλή καθαριότητα βλάπτει! Οι παιδίατροι επίσης γνωρίζουν ότι οι γονείς έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία για τα γεννητικά όργανα των παιδιών και άγχονται για οτιδήποτε υποψιαστούν ότι δεν είναι φυσιολογικό. Με πρόθεση να «γιατρέψουν» τη φίμωση των νεογνών και να αποφύγουν μελλοντική χειρουργική επέμβαση, προσπαθούν να αποκαλύψουν τη βάλανο τραβώντας προς τα πίσω την ακροπροσθία. Είναι μια παραδοσιακή πρακτική που περνάει φαίνεται από γενιά σε γενιά (παλιότερα το συνιστούσαν και οι παιδίατροι) και η οποία πρέπει να αποφεύγεται
Πως αξιολογείται η φίμωση ?
Η αξιολόγηση του βαθμού Φίμωσης εκτιμάται από το κάθε ουρολόγο διαφορετικά, καθώς υπάρχουν ελάχιστες ταξινομήσεις οι οποίες κρίνουν αντικειμενικά τον βαθμό μιας φίμωσης. Ωστόσο ένας έμπειρος Ουρολόγος μπορεί αξιόπιστα να διαγνώσει μια σοβαρού βαθμού φίμωση. Εκτός τις ικανότητας ανασυρτής της ακροποσθιας προς τα πίσω λαμβάνονται υπόψιν και άλλοι παράγοντες όπως φλεγμονώδεις μεταβολές στην βάλανο, ρωγμές είτε ουλές.
Σ αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε ότι διακρίνουμε επίσης την επίκτητη φίμωση η οποία παρουσιάζεται συνήθως σε σχολική ηλικία και είναι αποτέλεσμα σοβαρής ουλής η οποία μπορεί να προέρθει από βίαιη ανάσυρση της ακροποσθιας είτε από επανειλημμένα επεισόδια φλεγμονών της ακροποσθιας (βλανοπροσθίτιδα) είτε ακόμη ως αποτέλεσμα κάποιας ουλώδης πάθησης (σκληροατροφικός λειχήνας ).
Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να εκτελείτε χειρουργική επέμβαση
Η Περιτομή (χειρουργική επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται η ακροπροσθία) πρέπει να εκτελείται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει μια κλινική ένδειξη σύμφωνα με τις οδηγίες της ευρωπαϊκής ουρολογικής εταιρείας. Οι ενδείξεις αυτές είναι οι εξής:
• Συγγενής Φίμωση η οποία συνοδεύεται με επιπλοκές όπως επαναλαμβανόμενες μολύνσεις της βάλανού και της ακροποσθιας σε παιδιά άνω των 2 ετών
• Φίμωση η οποία δεν επιτρέπει την ικανοποιητική ούρηση
• Επαναλαμβανόμενες Ουρολοιμώξεις
• Περιπτώσεις επίκτητης φίμωσης
Επίσης σε σπάνιες περιπτώσεις κατά τις οποίες το παιδί έχει οποιαδήποτε πάθηση η οποία δυσχεραίνει την νεφρική λειτουργία , όπως για παράδειγμα κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση τότε η περιτομή χαρακτηρίζεται ως μια ιατρικά ορθολογική απόφαση.
Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η περιτομή είναι μια απλή μεν χειρουργική επέμβαση, όχι εντελώς ελεύθερη επιπλοκών δε , αφού όπως η κάθε χειρουργική επέμβαση, έτσι και αυτή συνοδεύεται από πιθανές μετεγχειρητικές επιπλοκές όπως τραυματισμός της ουρήθρας, μετεγχειρητική μόλυνση κ.α. . Γ ’αυτόν τον λόγω λοιπόν πρέπει να αποφεύγεται η αλόγιστη εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων , ειδικά σε μικρή ηλικία
Στην περίπτωση της περιτομής όμως πρέπει να αναφέρουμε ότι οι πιθανότητες αυτές είναι ελάχιστες μέχρι μηδαμινές
Πως εκτελείται η χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της φίμωσης ονομάζεται όπως αναφέραμε ποιο πάνω περιτομή. Είναι μια από τις ποιο συχνές εγχειρήσεις που εκτελούνται στον κόσμο με μακραίωνη ιστορία, περισσότερο ως μια πολιτισμική και θρησκευτική διαδικασία και πολύ λιγότερο ως ιατρική θεραπευτική επέμβαση.
Στα παιδιά χειρουργείται η φίμωση συνήθως μετά το 4ο έτος ή στη σχολική ηλικία και εκτελείται με γενική νάρκωση. Σε νεογνά και βρέφη μπορεί να γίνει περιτομή όταν υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές όπως έντονη στένωση της ακροποσθιας (φουσκώνει σαν μπαλόνι κατά την ούρηση ).
Ποιες είναι οι επιπλοκές που μπορούν να προκύψουν?
Επιπλοκές μπορούν να προκύψουν κατά την διάρκεια της εγχείρησης ( ενδοεγχειρητικές) ή μετά την χειρουργική επέμβαση ( Μετεγχειρητικές επιπλοκές). Ενδοεγχειρητικά μπορεί να προκύψει τραυματισμός της ουρήθρας με επακόλουθη στένωση αυτής όπως και τραυματισμός της βάλανού. Μετεγχειρητικά μπορεί να προκύψει στένωση του έξω στομίου της ουρήθρας, λοίμωξη, αιμορραγία η ακόμα και συμφύσεις.
Όπως αναφέραμε όμως και ποιο πάνω οι επιπλοκές της περιτομής είναι σπάνιες (ποσοστό 1-4%) στα χέρια έμπειρων χειρουργών.
Ποιες εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν για την θεραπεία της Φίμωσης?
Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν υπάρχει ένδειξη για άμεση χειρουργική επέμβαση τότε προτιμάτε μια συντηρητική θεραπεία κατά της συγγενής Φίμωσης. Αυτή αποτελείται από μια τοπική θεραπεία με μια μέτριας ισχύς κορτικοστεροειδές αλοιφή (Π.χ., βηταμεθαζόνη 0,1%) για περίπου 20-30 μέρες.
Συστηματικές μελέτες έχουν δείξει ότι με τη συνεπή εφαρμογή της αλοιφής ( 2 φορές την μέρα) επιτυγχάνεται ένα πολύ υψηλό επιτυχίας της τάξεως του 90%.
Αυτή η θεραπεία είναι ουσιαστικά ελεύθερη παρενέργειών, επειδή η επιφάνεια θεραπείας είναι μικρή όπως και η διάρκεια της θεραπείας είναι επίσης περιορισμένη.
Σημαντικό είναι ο Ουρολόγος σας να σας δείξει πως πρέπει να εφαρμόζεται η αλοιφή και να ελέγχει την εξέλιξη της Θεραπείας κατά την διάρκεια αυτής.
Το μειονέκτημα της συντηρητικής θεραπείας είναι ότι υπάρχει ένα ποσοστό υποτροπής στο 17%.
Όπως έχω ήδη αναφέρει η φίμωση είναι ένα θέμα το οποίο φέρει άγχος στους γονείς και το οποίο απαιτεί πολλές φορές χρονοβόρας ανάλυσης . Είναι εξαιρετικής σημασίας οι γονείς να μην μένουν με απορίες και ανακριβείς απαντήσεις σε θέματα που αφορούν την υγειά των παιδιών τους. Για αυτό τον λόγο αν έχετε οποιεσδήποτε απορίες σας συνιστώ όπως κλείσετε ένα ραντεβού στον Ουρολόγο σας.