Ως υδροκεφαλία αναφέρεται η συσσώρευση υγρού στον εγκέφαλο, η οποία προκαλείται λόγω διαταραχών του ισοζυγίου υγρών.
Οι ευρισκόμενες μέσα στον εγκέφαλο του ανθρώπου, κοιλίες ( χώροι όπου συγκεντρώνεται το εγκεφαλονωτιαίο υγρό ) διαπλατύνονται, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη, ανάλογα με την έκταση του προβλήματος.
Πώς δημιουργείται ο υδροκέφαλος;
Ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός έχουν ένα ξεχωριστό σύστημα ισορροπίας των υγρών και της κυκλοφορίας τους.
Περιβάλλονται από τις μήνιγγες και έχουν ένα δικό τους κλειστό σύστημα.
Το υγρό, το οποίο είναι ευρέως γνωστό ως υγρό του εγκεφάλου, ονομάζεται εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
Στον εγκέφαλο, υπάρχουν κοιλότητες γεμάτες με αυτό το υγρό.
Ορισμένες αιτίες μπορεί να οδηγήσουν στη συγκέντρωση μεγάλης ποσότητας από το υγρό αυτό μέσα στις κοιλότητες και έτσι να διευρυνθούν, με αποτέλεσμα να έχουμε την εικόνα του υδροκέφαλου.
Υπό ορισμένες συνθήκες, μια διευρυμένη κοιλία, μπορεί να πάρει κυριολεκτικά τη θέση κάποιου μέρους του εγκεφάλου.
Αιτίες και μορφές υδροκέφαλου
Με μερίδιο 60%, η πιο συχνή μορφή υδροκέφαλου, είναι ο αποφρακτικός.
Συχνά προκαλείται από αιμορραγία, φλεγμονή, όγκους ή κύστες, αλλαγές στα αιμοφόρα αγγεία πχ μετά από επέμβαση, υπερπαραγωγή υγρού λόγω θηλώματος χοριοειδούς πλέγματος, άρα είναι ένας δευτεροπαθής υδροκέφαλος.
Ως πρωτοπαθής μορφή υδροκεφαλίας, ο αποφρακτικός συμβαίνει λιγότερο συχνά και είναι το αποτέλεσμα κληρονομικών δυσπλασιών, τμημάτων του κοιλιακού συστήματος.
Με περίπου το 30% των περιπτώσεων και δεύτερος συχνότερος, είναι ο μη αποφρακτικός υδροκέφαλος όπου δεν υπάρχει κάποιο κώλυμα στην κυκλοφορία του υγρού αλλά στην απορρόφησή του από τα σημεία όπου το υγρό μεταπηδά στη φλεβική κυκλοφορία (στο αίμα). Αυτός πιστεύεται ότι είναι αποτέλεσμα της φλεγμονής ή αιμορραγίας εντός των μηνίγγων.
Δέκα τοις εκατό όλων των περιπτώσεων αφορούν τον υδροκέφαλο λόγω υπερέκκρισης.
Οφείλεται σε φλεγμονώδεις διεργασίες, καθώς και σε δηλητηρίαση με υδράργυρο ή μονοξείδιο του άνθρακα. Επίσης μπορεί να προκύψει με την αλλοίωση των αιμοφόρων αγγείων μέσα στις κοιλίες.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της υδροκεφαλίας στα βρέφη μπορεί να τα δει κανείς με γυμνό μάτι. Η περίμετρος της κεφαλής αυξάνεται δυσανάλογα, η πρόσθια πηγή προτάσσει (προπέτεια ),έχουμε διάταση των ραφών, διεύρυνση των φλεβών του τριχωτού της κεφαλής και παρέκκλιση των ματιών προς τα κάτω, ώστε να φαίνεται ο σκληρός χιτώνας πάνω από την ίριδα (σημείο του δύοντος ηλίου).
Η ανάπτυξη του παιδιού μπορεί να καθυστερήσει με διάφορους τρόπους.
Διάγνωση
Αφού παρατηρηθούν τα διάφορα σημεία και συμπτώματα, και μπει η υποψία υδροκέφαλου σε ένα βρέφος, η διάγνωση μπορεί να γίνει με τη βοήθεια υπερηχογραφήματος, αξονικής τομογραφίας (CT ) ή μαγνητικής τομογραφίας (MRI ). Μερικές φορές, είναι απαραίτητη η μέτρηση της εγκεφαλικής πίεσης. Ιδανικά, με τους τρόπους αυτούς προσδιορίζεται η συγκεκριμένη αιτία των συμπτωμάτων, η οποία θα καθορίσει και τη θεραπεία.
Εν τω μεταξύ, διατεταμένες κοιλίες στον εγκέφαλο μπορεί να εντοπιστούν ήδη ως μέρος της προγεννητικής διάγνωσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Θεραπεία
Βραχυπρόθεσμα, μια υδροκεφαλία μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα. Όμως η πιο σημαντική θεραπεία για την υδροκεφαλία είναι να εξαλείψει κανείς την αιτία της.
Αν αυτό δεν μπορεί να γίνει, τότε πρέπει να επιχειρηθεί η αποσυμφόρηση της πίεσης στον εγκέφαλο, έτσι ώστε να μην καταστραφούν οι δομές του.
Για το σκοπό αυτό, διενεργείται η λεγόμενη παροχέτευση με τοποθέτηση βαλβίδας.
Αυτό το σύστημα αντλεί την περίσσεια υγρού, μειώνοντας έτσι την υδροκεφαλία. Μερικές φορές, είναι επίσης απαραίτητες και άλλες μικρές παρεμβάσεις.
Ωστόσο, μια τέτοια παροχέτευση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως για παράδειγμα η φλεγμονή ή αντιδράσεις απόρριψης.
Η ζωή με τον υδροκέφαλο
Με την έγκαιρη θεραπεία, ένα μωρό με υδροκέφαλο μπορεί να αναπτυχθεί κανονικά, ακόμη και αν το σύστημα παροχέτευσης με βαλβίδα χρειαστεί να ανανεωθεί αρκετές φορές.
Ωστόσο, ζωτικής σημασίας για την πορεία της θεραπείας είναι η αιτία της υδροκεφαλίας. Αν η αιτία δεν μπορεί να διορθωθεί, δεν μπορεί να αναμένεται εξομάλυνση του κοιλιακού συστήματος.
Το φάσμα των προβλημάτων που προκύπτουν λόγω υδροκεφαλίας είναι πολύ μεγάλο.
Πολλά παιδιά με υδροκέφαλο αναπτύσσονται απολύτως φυσιολογικά, άλλα έχουν εγκεφαλική βλάβη.
Το φάσμα των επιπτώσεων της υδροκεφαλίας είναι πολύ μεγάλο και ποικίλλει από περίπτωση σε περίπτωση.