Οι παραθυρεοειδείς αδένες είναι οι «άγνωστοι συγγενείς» του θυρεοειδούς αδένα.
Ετυμολογικά, το όνομά τους πηγάζει από την τοπογραφική τους εντόπιση, η οποία βρίσκεται δίπλα από το θυρεοειδή αδένα (παρά το θυρεοειδή).
Είναι συνήθως 4 μικροί ενδοκρινείς αδένες (μπορεί να είναι 3-5) σχήματος και μεγέθους φακής, οι οποίοι βρίσκονται στην περιοχή του τραχήλου και έχουν ως μοναδική αποστολή τους τη ρύθμιση των επιπέδων ασβεστίου στον οργανισμό, μέσω της παραγωγής της παραθορμόνης (ορμόνη των παραθυρεοειδών).
Ανάλογα με τη λειτουργικότητά τους υπάρχουν ασθένειες με υπερπαραθυρεοειδισμό (υπερπαραγωγή ορμόνης) ή ασθένειες με υποπαραθυρεοειδισμό (μειωμένη ή καθόλου παραγωγή ορμόνης).
Υπερπαραθυρεοειδισμός:
Ο υπερπαραθυρεοειδισμός διαχωρίζεται ανάλογα με την αιτιολογία του σε πρωτοπαθή, δευτεροπαθή ή τριτοπαθή.
Ο πρωτοπαθής εμφανίζεται ξαφνικά χωρίς εμφανή γενεσιουργό αιτία και μπορεί να οφείλεται σε βλάβη του ενός αδένα (αδένωμα) ή και των τεσσάρων (διάχυτη υπερπλασία).
Σπανιότερα οφείλεται σε καρκίνο ενός παραθυρεοειδή αδένα ή εμφανίζεται στα πλαίσια πολλαπλών ενδοκρινικών συνδρόμων.
Ο δευτεροπαθής εμφανίζεται ως επιπλοκή μιας άλλης πάθησης, με συνηθέστερη τη νεφρική ανεπάρκεια.
Ο τριτοπαθής τέλος, αποτελεί επιπλοκή του δευτεροπαθούς, στην οποία ένας ή περισσότεροι αδένες ανεξαρτητοποιούνται και υπερπαράγουν παραθορμόνη.
Κυριότερη συμπτωματολογία είναι καρδιακές διαταραχές, νεφρολιθιάση, δυσκοιλιότητα, πεπτικό έλκος, οξεία παγκρεατίτιδα, οστικές βλάβες (οστεοπενία, οστεοπόρωση, υποπεριοστικές κύστεις), ψυχολογικά ή ψυχιατρικά συμπτώματα κ.α.
Η διάγνωση τίθεται από Ενδοκρινολόγο, με την ανεύρεση υψηλού ασβεστίου σε συνδυασμό με υψηλή παραθορμόνη αίματος και ακολουθεί απεικονιστικός έλεγχος για τοπογραφική εντόπιση της βλάβης.
Οριστική και πλήρης θεραπεία του πρωτοπαθούς και του τριτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού αποτελεί η χειρουργική αντιμετώπιση από εξειδικευμένο χειρουργό, ενώ για τον δευτεροπαθή επιλέγεται είτε συντηρητική είτε χειρουργική θεραπεία, ανάλογα την περίπτωση.
Υποπαραθυρεοειδισμός:
Ο υποπαραθυρεοειδισμός μπορεί να είναι συγγενής (εκ γενετής) ή επίκτητος.
Η συνηθέστερη αιτία επίκτητου υποπαραθυρεοειδισμού είναι η ιατρογενής κάκωση τους μετά από επεμβάσεις στον τράχηλο και ειδικότερα μετά από θυρεοειδεκτομή. Θεραπευτικά χορηγείται φαρμακευτική αγωγή για διατήρηση των επιπέδων ασβεστίου στα φυσιολογικά όρια.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι οι παθήσεις των παραθυρεοειδών αδένων αποτελούν μια όχι και τόσο γνωστή κλινική οντότητα, η οποία θα πρέπει να διαγιγνώσκεται και να αντιμετωπίζεται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό (Ενδοκρινολόγο και Χειρουργό Ενδοκρινών Αδένων), σε οργανωμένα ιατρικά κέντρα.
*Μιχάλης Σ. Παπαγεωργίου MD PhD
General and Endocrine Surgery
Endocrine Department of American Medical Center